Karims bewondering voor Het Pad van Sien

De documentaire Het Pad van Sien vertelt het verhaal van een vrouw die haar eigen levensweg bewandelt. Ze trekt zich niets aan van conventionele maatschappelijke afspraken. Ze houdt zich niet aan de onuitgesproken regels en wetten die een doe-maar-normaal-dan-doe-je-al-gek-genoegleven voorschrijven. Sien is Sien. Een kind van de sixties die in de hoogtijdagen van de provo’s en krakersrellen twee zoontjes opvoedt. Liefdevol stort ze zich in de armen van een, naar later blijkt, suïcidale echtgenoot. Sien accepteert het, zoals ze meestal eerst aan een ander denkt en zich pas daarna om zichzelf bekommert. Met haar woekerende rode haardos en een voortreffelijk gebrek aan preutsheid ontwikkelt ze zich tot een veelgevraagd model in de schilderkunst en fotografie.

Maar uitgerekend Amsterdam blijkt niet opgewassen tegen zoveel persoonlijke vrijheid. De authenticiteit van Sien wordt niet begrepen. Het klootjesvolk mot haar niet en na een geweldsincident – dat zich voor de ogen van haar daarna getraumatiseerde zoontje afspeelt – vlucht ze naar Vlieland. Op het Friese Waddeneiland wordt ze wel liefdevol ontvangen. Ze kijken niet vreemd op. Van de vrouw die in vrolijke kleurrijke jurken door de Dorpsstraat paradeert. Met bloemen in het haar. Naakt zwemmend in de Noordzee. Vlieland sluit Sien in haar hart en de liefde is wederzijds. Het Pad van Sien toont de bijzondere eigenzinnige levenswandel van een oorspronkelijke vrouw. Een vrouw die zich ondanks alle tegenslagen en tegenwerkingen vasthoudt aan haar filosofie: leven en laten leven. Sien maakt eigen keuzes en trekt zich van niets en niemand iets aan. Dat deed ze en doet ze. Sien is Sien en dat is in de eerste plaats hartstikke leuk.

Coronatijd

De film is in coronatijd, tussen en tijdens de lockdowns gemaakt. Sien (75) bleek de ultieme hoofdpersoon. Ze is gewend aan de (foto)camera en vindt het niet erg om in het middelpunt te staan. ,,Ze komt gemakkelijk uit haar woorden en beschikt bovendien ontzettend veel gedocumenteerd materiaal. Het aantal foto’s en schilderijen was enorm.” Voordat hij aan het werk ging, bezocht Karim een tentoonstelling in het Stedelijk Museum over de jaren zestig en zeventig. ,,Daar viel alles samen. Ik houd enorm van die periode. Met Sien als hoofdpersoon kon ik een portret maken tegen de achtergrond van die geschiedenis.” Het werd zijn afstudeerfilm van de Filmschool in het Verenigd Koninkrijk. Een documentaire van 39 minuten die na de première in Amsterdam goed werd ontvangen.

,,Natuurlijk wil je na het bekijken van je eigen film honderd dingen anders doen. Dat is normaal. Op een gegeven moment is een film gewoon klaar. Terwijl een film eigenlijk nooit af is, zeker als het een documentaire betreft.”

Krakersrellen

Karim sloot zichzelf dagen achtereen op in het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. In het beeld- en geluidarchief vond hij 16-millimeterbeelden die sinds het begin van de krakersrellen midden jaren zeventig in een vriezer lagen opgeslagen. ‘Staatsarchief’, stond op de labels. Sommige beelden waren niet eerder vertoond. Ze laten weinig aan de verbeelding over: agressieve confrontaties tussen politie en krakers, een jong gezin dat een krakerswoning betrekt. Maar ook zingende provo’s op het Spui rond Het Lieverdje: het symbool van de Amsterdamse kwajongens dat in de jaren zestig het icoon werd van de anarchistische protestbeweging Provo. Karim gebruikte enkele beelden: ,,Ze pasten heel goed bij mijn film. Bij het verhaal van Sien.”

Vriendschap

Karim en Sien spreken elkaar nadien vaak. Via de telefoon, de geluidsopnames zijn in de film te horen, en fysiek. De camera is er bij op de belangrijke en intieme momenten. Wanneer de veerboot uit Harlingen aanmeert in de haven van Vlieland. Als de tent op Stortemelk wordt opgezet en na het seizoen weer wordt afgebroken. Ze maken samen wandelingen en de camera staat aan als Sien naaktmodel is tijdens een schilderles. De afspraak dat je als maker enige afstand tot het hoofdonderwerp behoudt, lapt Karim duidelijk aan zijn laars. ,,Zolang je kritisch blijft en durft te zijn, is het niet erg dat er een vriendschap ontstaat. Dat is bij ons gebeurt, maar ik heb toch de film kunnen maken die ik wilde maken.”

Karim (32) volgde de opleiding audiovisuele media in Nederland. Tijdens die opleiding maakte hij zijn eerste werk: Wadgasten. ,,Een televisieprogramma waarin ik Nederlandse muzikanten uitnodigde op Vlieland voor een portret en een sessie in de natuur van het eiland. Ik maakte zeven afleveringen met onder anderen Michelle David, Tangerine en Spinvis.” De serie is uitgezonden door de NTR op NPO 2 Extra (voorheen Cultura). Vlieland was en is een grote inspiratiebron voor hem. ,,Omdat het filmmaken er is begonnen. Mijn productiebedrijf heet dan ook Dear Island Filmworks.” Na verschillende videoclips en concertfilms, verhuisde hij naar Engeland om in Bournemouth een film-master aan de kunstacademie te volgen. ,,Dat werd een ontzettend inspirerende en transformerende tijd. Ik kreeg er les van de cinematograaf van mijn favoriete regisseur Krzysztof Kieślowski.”

Raken

In Engeland verdiepte hij zich in de verschillende documentairevormen. ,,Het Pad van Sien is een mengelmoes van die verschillende vormen geworden. Het maken van die film bleek uiteindelijk de beste leerschool. Ik kon alles proberen, samen met Sien, en het voelde echt als een soort speeltuin. Waarbij ik gebruik kon maken van analoge vormen van film samen met de digitale mogelijkheden.”

Zijn vader in Marseille bezoekt hij eens in de zoveel jaar. Hij is er een keer of vijf geweest. Karim maakte een korte film met zijn vader. ,,Die ging over de cultuurverschillen tussen ons als vader en zoon. De film bood de mogelijkheid om er een openhartig gesprek over te hebben.”  Karim leerde er zijn neef kennen. Een stoere jongen met wie hij in een VW Golf door de straten van de Franse havenstad scheurde. Karim keek tegen zijn oudere neef op. ,,Ik was een verlegen en timide jongen. Mijn neef was helemaal van de straat. De ontmoeting met hem en met mijn andere familieleden bezorgde me een gelukzalig gevoel.”

De ervaringen met zijn neef, die in de drugscriminaliteit terecht kwam en al op jonge leeftijd om het leven werd gebracht, maakten indruk. Het leven van zijn neef is ook interessant genoeg voor een film, vindt Karim. ,,Ook omdat hij zo’n ander leven heeft geleid dan ik. Maar tegelijk zo dichtbij voelt.”

Want ze moeten over mensen gaan, de films van Karim. Ze moeten raken, tot nadenken zetten. ,,Maar ik wil vooral dat de hoofdpersonen mij raken. Dat ze mij beroeren en bezielen.” Niet de tragiek, maar de keuzes zijn leidend. Tegenslag komt ieder mens tegen. Juist de strijd van het individu om tegenslagen het hoofd te bieden, inspireert Karim tot het maken van nieuwe dingen. Het Pad van Sien is daar een voorbeeld van. ,,Wat Sien tegen me zei toen ze de film voor de eerste keer had gezien? Karim, zei ze, het is ons gelukt.”

Tekst: Radboud Droog